panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
panorama barzowickich wzgórz
Barzowice w Zachodniopomorskim – Turystyczna Niespodzianka Morenowych Wzgórz

7 marca, 2025

Barzowice w Zachodniopomorskim – Turystyczna Niespodzianka Morenowych Wzgórz
fala

Najbliższą miejscowości Wicie, która od czasów przedsłowiańskich istnieje na Barzowickiej morenie, jest wieś Barzowice. Z Wicia do Barzowic jest niespełna…

Wzgórza Barzowickie – Niezwykłe Krajobrazy, Historia i Legendy

17 lutego, 2025

Wzgórza Barzowickie – Niezwykłe Krajobrazy, Historia i Legendy
fala

Niewiele jest nadmorskich gmin tak bogato obdarowanych przez historię, naturę i atrakcje turystyczne jak Gmina Darłowo. Odkryjemy tu morze, jeziora Bukowo…

Kurhan za jeziorem Kopań – Historia i dzień dzisiejszy cz.2

16 lutego, 2024

Kurhan za jeziorem Kopań – Historia i dzień dzisiejszy cz.2
fala

W pierwszej części artykułu analizowaliśmy starą, niemiecką legendę o „Das Hünengrab” natomiast w drugiej części chcę wam przedstawić fakty związane…

Kurhan za jeziorem Kopań – Das Hünengrab – Legenda cz.1

11 lutego, 2024

Kurhan za jeziorem Kopań – Das Hünengrab – Legenda cz.1
fala

Dziś zabiorę cię w magiczną podróż wskazaną przez legendę. Legendę o miejscu zapomnianym i enigmatycznym, jednak realnie istniejącym w rzeczywistości….

Wraki mierzei Kopań

27 lutego, 2021

Wraki mierzei Kopań
fala

Morze Bałtyckie choć niezbyt rozległe nie jest bezpiecznym miejscem do żeglugi. W dzisiejszych czasach w dobie wszędobylskiej elektroniki i komputeryzacji,…

Dlaczego w Wiciu nie kwitną sinice ?

10 stycznia, 2020

Dlaczego w Wiciu nie kwitną sinice ?
fala

Już dziś chyba nikt nie ma wątpliwości, że z pogodą na naszej planecie dzieje się coś niedobrego. Zmiany klimatyczne postępują co roku w tempie geometrycznym…

UFO nad falami – dziwne zjawiska nad Bałtykiem

16 grudnia, 2019

UFO nad falami – dziwne zjawiska nad Bałtykiem
fala

Zjawisko UFO ( ang. Unidentified Flying Object – obecnie UAP ) lub bardziej swojsko NOL ( Niezidentyfikowany obiekt latający ) jest w naszych czasach…

Atrakcje w Wicie – Zjawiskowe klify na plaży

1 lutego, 2019

Atrakcje w Wicie – Zjawiskowe klify na plaży
fala

Miejscowość Wicie oprócz charakterystycznych plaż kształtowanych dynamicznie przez morze, ma w swoim krajobrazie malownicze niewysokie klify. Jest to…

Legendy okolic Wicia – Powrót zagubionej Baśni

4 stycznia, 2019

Legendy okolic Wicia – Powrót zagubionej Baśni
fala

Przyszedł czas na następną opowieść. Opowieść niewątpliwie przynależną mierzei jeziora Kopań. Będzie to stara baśń o ukrytym szwedzkim skarbie i skrzacie…

Legendy okolic Wicia – O olbrzymie i pirackim zamku

14 lutego, 2018

Legendy okolic Wicia – O olbrzymie i pirackim zamku
fala

Ziemia darłowska oprócz archeologicznych znalezisk i miejsc o niewątpliwej wartości historycznej, posiada jeszcze całkowicie odmienny choć w wielu miejscach…

Mierzeja Kopań, Wicie i wielkie sztormy

20 grudnia, 2017

Mierzeja Kopań, Wicie i wielkie sztormy
fala

Miejscowość Wicie ze względu na swoje położenie skazana jest od samego początku istnienia na trudną i wyczerpującą walkę o przetrwanie. Nie dane jej…

Domki letniskowe, ośrodki wczasowe – szeroki wybór w Wicie – Poradnik turystyczny

15 kwietnia, 2017

Domki letniskowe, ośrodki wczasowe – szeroki wybór w Wicie – Poradnik turystyczny
fala

Wicie jako nadmorska miejscowość turystyczna proponuje w sezonie letnim szeroki wybór miejsc noclegowych, dla różnorodnego grona osób poszukujących odpowiedniego…

Przyszła Wiosna 🙂

2 kwietnia, 2017

Przyszła Wiosna 🙂
fala

Po długiej zimie, choć może niezbyt śnieżnej, ale mroźnej w końcu mamy w Wiciu wiosnę. Powoli budzą się do życia roślinki. Jeszcze jakby nieśmiało ale…

Vitte – Poprzez wieki cz. 3

4 marca, 2017

Vitte – Poprzez wieki cz. 3
fala

W średniowieczu Wicie, oraz kilka innych okolicznych osad, uzależnione było od książęcego Darłowa. Powodowało to że wieś niezmiennie, przynależała do…

Początki miejscowości Wicie na tle wydarzeń historycznych cz. 2

29 stycznia, 2017

Początki miejscowości Wicie na tle wydarzeń historycznych cz. 2
fala

Gród Rugium, protoplasta miasta Darłowa jest najbliższym i jednocześnie najstarszym, notowanym historycznie obszarem osadniczym w pobliżu miejscowości…

Wicie – historia miejscowości i okolic cz.1

18 stycznia, 2017

Wicie – historia miejscowości i okolic cz.1
fala

Każde miejsce ma swoją historię. Zarówno tę znaną jak i ukrytą, często nawet nie opowiedzianą a co dopiero zapisaną, może czasami przekazywaną z ust…

Tajemnica Klasztoru Kartuzów w Wiciu – Dom Boży nad Morzem

4 grudnia, 2016

Tajemnica Klasztoru Kartuzów w Wiciu – Dom Boży nad Morzem
fala

Może słyszeliście mgliste opowieści o tym jakoby w naszej miejscowości miał zostać wybudowany klasztor Kartuzów ? Wiele osób mogło by uznać tą informację…

Było i minęło – Nasza miejscowość z przed lat

5 listopada, 2016

Było i minęło – Nasza miejscowość z przed lat
fala

Niewiele wsi na polskim wybrzeżu Bałtyku przechodzi tak szybką i głęboką metamorfozę jak małe Wicie nad morzem. Jeszcze do niedawna zapomniana wioseczka…

Wakacje z bursztynem

12 maja, 2016

Wakacje z bursztynem
fala

Od wieków już cenny kruszec zwany też jantarem o kolorze ognia lub miodu niepodzielnie kojarzony z morzem jest pamiątką którą ochoczo przywozimy z naszych…

Wczasy nad morzem z jeziorem Kopań w tle

2 kwietnia, 2016

Wczasy nad morzem z jeziorem Kopań w tle
fala

Miejscowość Wicie ma to coś, czego niejeden kurort może pozazdrościć. Pełen dostęp do morza, piękne sosnowe lasy, pola i dzikie łąki oraz na dodatek…

Co znajdziemy na plaży w Wicie?

9 marca, 2016

Co znajdziemy na plaży w Wicie?
fala

Plaża – magiczne połączenie trzech potężnych żywiołów ziemi, wody i powietrza. Przeciętnemu turyście plaża kojarzy się głównie z wypoczynkiem, kocem,…

Prahistoria – czyli jak powstał krajobraz okolic Wicie

26 lutego, 2016

Prahistoria – czyli jak powstał krajobraz okolic Wicie
fala

Długo nosiłem się z zamiarem przedstawienia wam tego pozornie niełatwego tematu jakim jest daleka prahistoria terenów na których istnieje miejscowość…

Aktywnie nad morzem – Darłowo, Jarosławiec

20 lutego, 2016

Aktywnie nad morzem – Darłowo, Jarosławiec
fala

A co tu można zobaczyć? Pytanie które wielokrotnie słyszałem. Zresztą jak mawia mój dobry znajomy „nad morze to się jedzie żeby spróbować smażonej, wędzonej…

Wczasy nad morzem – dlaczego Wicie ?

17 lutego, 2016

Wczasy nad morzem – dlaczego Wicie ?
fala

Wicie, urokliwa nadmorska miejscowość, staje się coraz częstszym wyborem na wczasy dla szerokiej grupy turystów gustujących w mniejszych nadmorskich…

Wicie z przed lat – Galeria zdjęć miejscowości

Wicieprzygoda zaprasza …

Wicie sprzed lat – Galeria zdjęć miejscowości
fala

Archiwalne zdjęcia Wicia. Na stronie bloga znajduje się archiwalna galeria zdjęć, która pozwoli Ci na podróż w czasie i odkrycie, jak miejscowość wyglądała w przeszłości.

previous arrow
next arrow
Shadow
Strona główna » Blog Przygody » Legendy okolic Wicia – Powrót zagubionej Baśni
krasnal i jabłoń

Legendy okolic Wicia – Powrót zagubionej Baśni

Przyszedł czas na następną opowieść. Opowieść niewątpliwie przynależną mierzei jeziora Kopań. Będzie to stara baśń o ukrytym szwedzkim skarbie i skrzacie zazdrośnie strzegącym jego sekretów. Bo nic tak mocno nie rozpala ludzkiej wyobraźni jak właśnie nieodkryte jeszcze tajemnice czy ukryte skarby.

Chyba każdy z nas w dzieciństwie marzył, aby zostać choć przez chwilę sławnym odkrywcą. Bohaterem dzielnie pokonującym wrogów czy przeciwności losu. Z marzeń tych dziecięcych nieliczni wyrośli na znanych podróżników czy archeologów odkrywających zapomniane relikty przeszłości. Dla większości z nas pozostało jednak pośród prozy życia, czytanie książek czy oglądanie filmów o przygodach tych barwnych postaci. Czasami jednak los pozwala nam zakosztować choć w małym stopniu doświadczeń pozornie darowanych tylko nielicznym. A tajemnica choć tak odległa może znajdować się bliżej niż nam się wydaje.

Może być ukryta pośród łąk czy lasów, zaszyta na kartkach starych książek, leżąca pośród kurzu w piwnicy czy na strychu domu. Tajemnica może być duża, czasami tak duża, że przerasta siły pojedynczego człowieka. Albo może być malutka, czasami niepozorna. Możemy mieć ją przed oczami i jesteśmy jej zupełnie nie świadomi. Bywa tak, że to ona gdy przychodzi na to czas łakomie przyciąga naszą uwagę. Niewidzialnie kieruje nasz wzrok i rozkwita w naszej świadomości. I wtedy jesteśmy odkrywcami.

Zapomniana legenda mierzei jeziora Kopań

Tak właśnie jest z legendą zapisaną przez wymienionego w poprzednim artykule Karla Rosenowa. Jej tytuł w oryginale to Der Worbel bei Kopahn. Pierwotnie baśń ukazała się w pierwszym zbiorze legend Rosenowa wydanym w 1922 roku. Tłumaczenie tej baśni znajdujemy w dwóch książkach Legendy powiatu Sławieńskiego oraz Legendy z Postomina i Jarosławca. W obydwóch opracowaniach występuje pod błędnie nadanym polskim tytułem Szwedzi nad jeziorem Wicko.

skrzynia pełna skarbów

Tytuł jest mylący. Ta legenda nie należy do okolic Jarosławca i jeziora Wicko ! To rdzenna legenda naszych stron. Przynależna mierzei jeziora Kopań a tym samym spokrewniona z dwoma sąsiednimi miejscowościami Wicie i Kopań. W dalszej części zapoznamy się z tą baśnią i przeanalizujemy niefortunną pomyłkę wydawców.

Szwedzi nad jeziorem Wicko

Po wylądowaniu nad jeziorem Wicko w sierpniu 1630 roku Szwedzi zbudowali szaniec w kształcie podkowy w pobliżu ujścia rzeki wpadającej do jeziora. Do dziś widać jak duża była to budowla. Podczas wojny zakopano tu bardzo duży skarb, którego podobno strzegł wesoły skrzat. Pewnego dnia w pobliżu szańca parobek orał pole. W południe przyniesiono mu obiad. Ponieważ nie był jeszcze głodny, jedzenie zostawił pod krzakiem. Kiedy po pewnym czasie chciał zjeść obiad, okazało się, że miski są puste. Podobnie było następnego dnia. W trzecim dniu gdy tylko służąca postawiła koszyk pod krzakiem, szybko usiadł obok. Co zobaczył? Małego gnoma w czerwonej rogatywce, który bardzo szybko przełykał jego obiad. Gdy krasnal dostrzegł parobka, krzyknął: „Gdybyś jeszcze ten raz pozwolił mi zjeść obiad, to podczas orki odkryłbyś duży skarb”. To mówiąc- zniknął. Skarbu nigdy nie znaleziono.

Cytat bajki wraz z oryginalnym tytułem z książki „Legendy z Postomina i Jarosławca”, red. Jan Sroka, wydanie 1, UG Postomino-Gdynia 2006

Der Worbel bei Kopahn

Die Schweden hatten nach ihrer Landung am Vitter Deep im August 1630 am Einflüsse der Lütow in den Vitter See eine Schanze angelegt, der „Worbel” genannt, deren Umfang noch heute erkennbar ist. In dieser alten Schwedenschanze soll ein großer Schatz verborgen liegen, den ein zu allerlei Narrenposten aufgelegter Kobold bewacht. Ein Knecht pflügte dort einmal. Zu Mittag ließ ihm der Bauer das Essen nachtragen. Der Knecht hatte noch keinen Hunger und hieß das Mädchen den Korb solange ins nahe Gebüsch hinstellen. Als er dann essen wollte, fand er Schüssel und Krug geleert. Das passierte ihm noch ein zweites Mal am nächsten Tage. Am dritten Tage beeilte er sich, daß er bald darauf, nachdem das Mädchen den Korb hingestellt hatte, zu dem Gebüsch kam. Da sah der den Kobold, ein kleines Männchen, kaum drei Spannen hoch, mit einer roten Zipfelmütze, wieer gierig das Essen hinunterschlang. Dem erschreckten Knechte erklärte er: ” Hättest du mich noch diesmal in Ruhe essen laßen, dann hättest du einen großen Schatz beim Pflügen getroffen.” Damit verschwand er. Bisher ist alles Pflügen und Graben nach dem Schanze vergebens gewesen.

Powyżej cytat wersji w języku niemieckim z książki „Legendy z Postomina i Jarosławca”, red. Jan Sroka, wydanie 1, UG Postomino-Gdynia 2006. na podstawie oryginału ze zbioru baśni Karla Rosenowa Sagen der Kreises Schlawe, s. 53.

Legenda ta w polskich wydaniach zwróciła moją uwagę tytułem a dokładnie słowem Szwedzi. Na szczęście w książce Legendy z Postomina i Jarosławca poniżej polskiego tłumaczenia są też zawarte oryginalne teksty legend, po niemiecku. Już pierwsze spojrzenie na niemiecki tytuł przekonało mnie, że baśń ta pochodzi z zupełnie innego miejsca. Tłumacząc oryginalny, niemiecki tekst opowieści uwidaczniają się szczegóły pominięte przez polskich wydawców. Po nie budzącym wątpliwości tytule. Tytule absolutnie różnym znaczeniowo od zastosowanego w polskiej wersji przekazu, opowieść rozpoczyna się wzmianką o lądowaniu wojsk szwedzkich w miejscu ’Vitter Deep’. Jest to w baśni określenie mierzei jeziora Kopań, lub jakiegoś miejsca na mierzei.

Ważne szczegóły w treści Legendy

Zapoznając się z miejscową historią nigdy nie napotkałem żadnej historycznej wzmianki jakoby wojska szwedzkie desantowały też w rejonie jeziora Wicko. Zresztą niemiecka nazwa jeziora Wicko to ’Vietzker See’ . Nazwa ta nie występuje ani razu w przedstawionej legendzie. Jedynym potwierdzonym bezsprzecznie historycznym wydarzeniem jest desant w okresie wojny trzydziestoletniej wojsk szwedzkich na mierzei jeziora Kopań. Lądowanie wojski szwedzkich na mierzei nastąpiło 19 sierpnia 1630 roku. Dlaczego Szwedzi desantowali się na mierzei i jak dalej potoczyła się historia znajdziecie w poprzednich artykułach o historii Wicie.

Ale wróćmy do analizy legendy. Wczytując się w opowieść, dowiadujemy się z treści, że w roku 1630 w sierpniu Szwedzi po wylądowaniu usypali, w pobliżu rzeki wpadającej do jeziora, obronny szaniec. W polskiej wersji opowieści jest też wzmianka, że była to konstrukcja sporych rozmiarów w kształcie podkowy. Natomiast wersja niemiecka informuje dodatkowo, że fortyfikacje tą zwano Worbel. Jednak nie ma tam informacji o kształcie usypanych szańców. Jest jedynie wzmianka o tym, że pozostałości tej struktury są widoczne do dzisiaj.

To bardzo ciekawa informacja. Budowla ziemna tej wielkości pozostawia ślady w terenie. Powinny one, choć szczątkowo dotrwać do naszych czasów. Jednak z moich analiz dostępnych map wynika to, że obecnie nie ma żadnych widocznych elementów tejże konstrukcji. Być morze została zrekultywowana przez miejscową ludność a pozostała z niej ziemia, wzmocniła piaski mierzei. A może przetransportowano cały piach, aby wzmocnić piaskowy wał chroniący ówczesną miejscowość Wicie ? Trudno powiedzieć.

starodawny okręt

Jednym z najbardziej prawdopodobnych miejsc, w których mogły znajdować się szwedzkie szańce to zalesiony teren tuż przy końcu jeziora Kopań. Idąc wałem przeciwpowodziowym przy morzu w stronę Darłówka. Tutaj po lewej stronie przed zejściem na plażę w Kopaniu, jezioro kończy się, a teren porasta gęsty lasek. To właśnie to miejsce. Wydaje się najbardziej zbieżne z tym co mówi legenda. Jest to okolica początku dawnego kanału ’Lütow’. Nie można też wykluczyć, że jakieś fortyfikacje powstały w okolicy przekopu łączącego jezioro z morzem. Jednak niemiecka wersja legendy zdecydowanie informuje o miejscu, w którym nieistniejący już kanał ’Lütow’ łączy się z jeziorem Kopań. Dlatego na potrzeby analizy tej klechdy nie będziemy brać pod uwagę przekopu.

Następnie z polskich wydań tej baśni dowiadujemy się tego, że podczas wojny ( trzydziestoletniej? ) zakopano tu wielki skarb, którego strzeże wesoły skrzat. Natomiast niemiecki oryginał opowiada o starym wzgórzu, pagórku po szańcach, w którym powinien być ukryty wielki skarb. Jednak co najciekawsze niemiecka wersja legendy wspomina, że skarb ten strzeżony był nie przez wesołego skrzata tylko przez Kobolda. Sprawia to, że wydźwięk tejże legendy staje się już nieco bardziej mroczny. Dalej oryginał informuje nas o tym, że Kobold był tam po to, aby pilnować sekretu skarbu przed wszelkiego rodzaju głupcami czego w polskim wydaniu już nie ma. Ale tak naprawdę o jakim Koboldzie mowa ?

Kim lub czym jest Kobold ?

Koboldem w mitologi germańskiej nazywano duszka, złośliwego krasnala lub gnoma pilnującego podziemnych skarbów. Uważano, że są to byty niewidzialne. Energie, które potrafią przybierać ludzki kształt. Ukazywały się też w postaci ognia, ognika lub przybierały postać zwierzęcą. Mitologia germańska wymienia trzy rodzaje Koboldów. Koboldami nazywa domowe byty zarówno złowrogie jak i te przychylne ludziom.

skrzat kobold

Następnym gatunkiem Koboldów są krasnale zamieszkujące okręty i podobnie jak duszki domowe, żyjące z marynarzami na statkach. Ostatnim rodzajem Kobolda są duchy żyjące w podziemiach i jaskiniach. Strzegące ukrytych skarbów przed człowiekiem.

Przekazy mówią aby nie lekceważyć Koboldów bo te potrafią być bardzo złośliwe. Być może Koboldy są tożsame ze zjawiskiem Poltergeista – hałaśliwego ducha. Są to byty demoniczne, nieprzychylne człowiekowi i prawdopodobnie taka właśnie istota występuje w analizowanej przez nas baśni.

Wnioski i podsumowanie

Polska wersja opowieści choć zbieżna główną treścią z oryginałem, nabiera trochę innego sensu małymi szczegółami. Jeszcze jedną wskazówką pokazującą nam miejsce akcji legendy jest fakt wykonywania prac rolnych przez parobka. Po bliższym rozeznaniu na mapach możemy dojść do wniosku, że jedynymi wartymi uprawy miejscami są właśnie tereny lokowane w baśni. Choć pól uprawnych w około jeziora Kopań nie brakuje to we wskazanym miejscu jest jedna z lepszych pod uprawę ziem w okolicy. Mierzeja jeziora Kopań prawie całkowicie nie nadaje się do tego typu prac. Zbudowana z piasków i żwirów. Przesiąknięta morską wodą powoduje, że w większości uprawa roli była by niemożliwa.

rolnik na polu

Treść baśni w swojej wymowie niesie echo dawnych czasów. Czasów kiedy krew, przemoc i gwałt nie były obce miejscowej ludności. Z legendy możemy wnioskować, że to Szwedzi zgromadzili tu duży skarb. Właśnie poprzez rabunki i zawłaszczanie siłą w czasie wojny trzydziestoletniej. W przekazach miejscowej ludności pozostało głęboko zapisane wspomnienie tych niegodziwości.

Być może pierwotnie faktycznie wojska szwedzkie zwoziły tu łupy i zdobycze z okolicznych miejscowości. Pamiętajmy o tym, że Szwedzi na mierzei przebywali ponad rok. Było zagrożenie odwetem wojsk cesarskich, a więc fortyfikacje były jak najbardziej potrzebne. Widok zagrabionych łupów i skarbów tworzył w ludzkich umysłach gawędy.

Chęć zawłaszczenia tych skarbów, a jednocześnie niemożność zawładnięcia tymi dobrami, powołała do życia w głowach miejscowej ludności ponad naturalne siły. Aby spersonifikować te moce rdzenna ludność sięgała po bogaty świat istot z germańskiego folkloru. W legendzie nie obce są też wpływy mitologi słowiańskiej.

Źródła:

  • „Legendy z Postomina i
    Jarosławca”, red. Jan Sroka, wydanie 1, UG Postomino-Gdynia 2006
  • Legendy
    powiatu Sławieńskiego,
    Darłowo-Malechowo-Polanów-Postomino-Sławno-Sianów
    , Biblioteka Sławieńska t.2, red. Jan Sroka, Sławno 2009
  • K.RosenowSagen des Kreises Schlawe, Riigenwalde1922

Źródła internetowe:

Zdjęcia, Tekst i Grafika:

  • Wicieprzygoda – Aquarius
  • pixabay.com, CC0 Public Domain
  • Generator AI